Verwaarlozing is het gevolg van langdurig ontbreken van structuur en aandacht voor het menselijk functioneren van en in organisaties. Het organisatieleven raakt geleidelijk ontregeld en de organisatie is niet meer in staat om haar ontwikkelingstaken te volbrengen.
Organisatieadviseur Kampen kijkt in 'Verwaarloosde organisaties' vanuit een opvoedkundig perspectief naar de organisatiewerkelijkheid. Hij trekt parallellen tussen opvoedingsstijlen en leiderschapsstijlen, hij kijkt naar de invloed van de sociale context in de organisatie en hoe mensen reageren op het ontbreken van verwachtingen, begrenzing en waardering. Kortom, hij onderzoekt wat er is misgegaan in de ontwikkeling van een organisatie.
Na de inleiding beschrijft Kampen twee praktijkvoorbeelden van verandertrajecten bij het Amsterdamse openbaar vervoerbedrijf GVB en hij zoekt naar verklaringen voor het afwijkende gedrag van de medewerkers daar. De vragen die dat oproept, probeert hij te beantwoorden via literatuuronderzoek in de orthopedagogiek. Dan stapt hij over naar de organisatiekunde door het concept van de verwaarloosde organisatie te formuleren en er een diagnosemethode voor te introduceren.
Ook beschrijft hij de aanpak van het herstel. Daarbij laat hij vier leiderschapsstijlen de revue passeren, compleet met de verschillende mogelijkheden die zij bieden bij verwaarloosde organisaties.
De kracht van het nieuwe organisatieconcept van Kampen is dat het begint met het vaststellen van de ontwikkelingsfase waarin de organisatie verkeert om daar de interventies op aan te laten sluiten. Op deze manier heeft organisatieontwikkeling meer kans van slagen omdat er geen tijd wordt verspild aan toekomstdenken of aan het kopiëren van successen van anderen.
Vertrekpunt is de organisatierealiteit van nu, en de diagnose richt zich niet op wat er mis is, maar op wat er ontbreekt en hoe lang dat al het geval is. Het gedrag van medewerkers wordt niet gezien als weerstandsgedrag, maar als een functionele strategie om te overleven. Dat maakt het tot een positief organisatieconcept – iets wat de titel niet doet vermoeden. 'Verwaarloosde organisaties' is een aanrader voor de veranderbibliotheek.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
