Stel, je vraagt een consultant om advies en in het kennismakingsgesprek, nadat je je probleem een eerste keer voorzichtig hebt geformuleerd, vraag je hem (of haar) wie hij is en wat-ie zoal heeft gedaan. Je wilt per slot van rekening graag weten of de persoon in kwestie iets met jouw probleem kan. Het antwoord luidt vervolgens: ‘Wat ik gedaan heb, is dat ik zojuist met volle aandacht naar jou heb geluisterd, als jouw adviseur. Nu weet jij wellicht wie je tegenover je hebt. Is dit weten nu voor jou een resultaat dat ik zojuist heb bijgedragen of een resultaat dat jij zelf hebt geproduceerd en geïnterpreteerd uit wat je mij hier hebt horen zeggen?’
Tsja, daar sta je dan met je adviesvraag. Blijkt de consultant in kwestie geen gewone adviseur maar een denkadviseur te zijn. En denkadviseurs zijn geen experts, hebben geen antwoorden en al helemaal geen oplossingen. Wat ze als het goed is wel heel goed kunnen, is luisteren. Luisteren zonder oordeel, zonder belang, met een open grondhouding en met volle aandacht. En ze gebruiken de taal om hun klant hier en daar in het gesprek te ontregelen, zodat hij diens denken kan 'ontstroeven'. Als het goed is, resulteert dat in een confronterende exercitie voor jou als klant. Je wordt als het ware betrapt op de creatie van je eigen probleem. En dan pas wordt het interessant.
Om die ontregelende dynamiek is het de denkadviseur te doen. Organisatiepsycholoog Edu Feltmann is al tientallen jaren bezig met dit onderwerp. Hij promoveerde in 1984 op een dissertatie onder de titel ‘Monopoly- en metaparadigmatisch adviseren’ en heeft sindsdien zijn eigenzinnige filosofische bouwwerk rond het denkadvies verder ontwikkeld en verdiept. Ook startte hij het Instituut voor Groeps- en Organisatiepsychologie – IGOP – waar hij mensen opleidt tot denkadviseur.
Tijdens deze Leergang Interventiekunde (LIK) van 2006 besloten drie van Feltmanns studenten – Barbara Lubbers, Makkie Metsemakers en Ger Dijkgraaf – dat het tijd was om diens denkwereld voor een breder publiek toegankelijk te maken door middel van een leerboek. Feltmann heeft namelijk heel wat artikelen geschreven, maar nooit een boek. Nu, vier jaar later en met medewerking van Feltmann zelf, is dat boek er.
Het is inderdaad een trainingsboek geworden, waaruit mensen die zich de vaardigheden van de denkadviseur eigen willen maken, ongetwijfeld veel waarde kunnen putten. Vele voorbeelden uit gesprekssituaties worden aangehaald, spelvormen ‘voor het bedenken van interventies’ gebruikt en er wordt driftig gepoogd de lezer bewust te houden van diens eigen gemoedstoestand; niet onbelangrijk voor iemand die wil leren onbevangen en onbevooroordeeld aanwezig te zijn in een gesprek.
In die zin lijkt ‘Denkadviseren’ goed geslaagd. Maar de betrokkenheid van cursist of would-be denkadviseur is ook meteen de voorwaarde om het op een prettige manier tot je te kunnen nemen. De neutrale lezer is een toeschouwer die vermaakt wil worden en juist daaraan heeft dit boek een broertje dood. In het taalfilosofisch universum van de denkadviseur is plaats voor de adviseur en de klant en speelt alles zich af in de dynamiek van wat er tussen die twee gebeurt. Voor toeschouwers is weinig plaats. Ben je getriggerd? Lees dan dit boek. Zo niet, lees het dan niet.
