In mijn boek Goed verhaal! - Succesvolle storytelling in 7 stappen geef ik je concrete handvatten om de kracht van storytelling in te zetten voor jezelf, je team of je organisatie. Aan de hand van de 7 stappen ontdek je het geheim achter elk goed verhaal en word je een betere storyteller.
Dit zijn de eerste drie stappen. Hiermee bepaal je de basis van jouw verhaal.
Stap 1: De Protagonist
Wiens verhaal vertel je? De eerste cruciale vraag bij het creëren van je verhaal. Waarom is de hoofdrolspeler zo van belang? Verhalen stellen ons in staat om te erváren – in plaats van alleen te begrijpen. Om te kunnen ervaren hebben we een personage nodig door wiens ogen wij kijken en in wiens schoenen wij wandelen. Dankzij de Protagonist kun je als lezer, luisteraar of kijker op een ‘veilige’ manier (letterlijk) ervaren hoe het is om te dealen met de grote uitdagingen van het leven.
Dus wil je als leider of organisatie een goed verhaal vertellen, weet dan wiens verhaal je vertelt. Er zijn verschillende opties:
- Je kiest een concreet persoon als Protagonist van het verhaal. Een klant, een medewerker, of jijzelf als leider of professional. In het laatste geval goed om helder te hebben wat je eigen levensverhaal is, hoe jouw persoonlijke verhaal raakt aan je (persoonlijke) leiderschap en je visie voor jouw mensen of jouw organisatie.
- Jouw organisatie of team is de Protagonist van het verhaal. Wel belangrijk dus dat je jouw organisatie of team als hoofdpersoon ‘personifieert’, dus menselijke eigenschappen geeft, zodat mensen zich ermee kunnen identificeren. Welke eigenschappen typeren jouw club en wat is jullie ‘karakter’?
- Je gebruikt een metafoor als Protagonist van je verhaal. In dat geval zoek je een beeld, voorwerp, personage of fictief karakter die op een passende manier symbool staat voor jou, je team of je organisatie. Vergeet niet: wij mensen zijn enorm goed in het denken in metaforen, dus een rake metafoor werkt geweldig. Maar zorg ook bij deze optie voor een metafoor waar je menselijke eigenschappen aan kunt ‘plakken’.
Stap twee: De call to adventure
Met alleen een goede Protagonist heb je nog geen verhaal. Er moet iets gebeuren waardoor de hoofdpersoon - of jij als leider, jouw mensen of je organisatie - in beweging komt. Dat noem je de call to adventure. In fictie is dat bijvoorbeeld het moment dat James Bond wordt benaderd voor een nieuwe missie. Of het moment dat Hobbit Bilbo Balings bezoek krijgt van Gandalf die hem vraagt mee op avontuur te gaan. In het echte leven kan het van alles zijn:
- Dat telefoontje dat jij als leider krijgt met het aanbod voor een nieuwe functie
- Het klanttevredenheidsonderzoek waaruit blijkt dat er werk aan de winkel is
- De overname door een Amerikaanse eigenaar waardoor er een andere top-down cultuur ontstaat.
De call to adventure zet áltijd aan tot verandering. Het is niet voor niets een uitnodiging voor de hoofdpersoon om op avontuur te gaan.
Wat van belang is als jij met jouw verhaal anderen in beweging wilt krijgen, is dat jouw call to adventure deze twee elementen in zich heeft:
1. Urgentie. Mensen houden niet van verandering, dus om beweging te creëren moet duidelijk zijn dat het vasthouden aan de status quo geen optie is.
2. Verlangen. Mensen willen graag onderdeel uitmaken van een groter verhaal met een wenkend perspectief waar ze, net als Bilbo, een belangrijke rol in spelen.
De balans tussen deze twee elementen is cruciaal om te zorgen dat jouw verhaal een zo goed mogelijke uitnodiging is aan je medewerkers, collega’s of stakeholders om buiten hun comfortzone te stappen.
Stap 3: De Man op de Maan
Door de call to adventure komt de Protagonist in beweging. De sneeuwbal rolt! Maar de vraag is: waarheen? Bij de call to adventure hoort áltijd een concreet doel. Want een hoofdpersoon zonder concreet doel gaat alle kanten op. Zonder helder doel rennen je medewerkers of collega’s wellicht heel hard, maar weten ze niet waarheen. Wat is de stip aan de horizon? Mijn ervaring is dat bij veel leiders en bestuurders die stip vaak een onscherpe vlek is. In een goed verhaal is het doel zowel concreet als ambitieus. James Bond moet in de mensheid redden van een aanslag met nanobots en Bilbo de Hobbit moet een grote schat terugroven van de draak Smaug. Een voorbeeld uit het echte leven dat ik vaak gebruik in mijn trainingen, is John F. Kennedy met zijn toespraak op Rice University in 1962. Daar hielt hij de Amerikaanse bevolking een doel voor dat even concreet als ambitieus was: ‘Vóór het einde van dit decennium zetten wij als eerste een man op de maan – én brengen hem veilig weer terug’.
Wat is de Man op de Maan van jouw Protagonist? Wat is jouw Man op de Maan als leider, team of organisatie? Is het ambitieus, krijg je de handen ervoor op elkaar, raakt het aan de diepere drijfveren van mensen? Is het tegelijk dusdanig concreet dat het ‘zintuigelijk waarneembaar’ is, dus dat het bereiken van dat doel zichtbaar, meetbaar, voelbaar is, zoals de eerste man op de maan?
Over Herman Wegter
Herman Wegter werkt sinds 2004 als storytelling-expert voor leiders, teams en organisaties. Daarbij put hij uit meer dan twintig jaar tv-ervaring (NPO) als o.a. presentator en hoofdredacteur, maar ook uit zijn studie Journalistiek, jarenlange research en opleidingen bij onder andere Columbia University. Herman is gastdocent bij Nyenrode Business Universiteit en partner bij trainingsbureau Jawel.
