Jaarboek Corporate Governance 2022-2023

VOORWOORD 2022 V

1. LEIDERSCHAP IN DE GEEST VAN AUGUSTINUS: EEN FLORERENDE GEMEENSCHAP MET DUURZAAM SUCCES 1
Henri Slob, Harry Commandeur en Paul van Geest
1. Introductie 1
2. Augustijns leiderschap 3
3. Liefde in organisaties – een conceptueel raamwerk 7
4. Tot besluit 14

2. DE MENSELIJKE MAAT IN BUSINESS FAILURE: HET BELANG VAN ‘JUST CULTURE’ VOOR HET IDENTIFICEREN VAN BEDRIJFSRISICO’S DOOR MELDGEDRAG 17
Mark C. Noort
1. Inleiding 17
2. Just culture beoogt de vroegsignalering van risico’s door meldgedrag 18
3. Just culture vermindert psychosociale risico’s rond meldgedrag 22
4. Just culture implementeren: bestuurlijke uitdagingen en stappen 26
5. Conclusie 31

3. ACTUALISATIE VAN DE CORPORATE GOVERNANCE CODE: WOKE OR NOT WOKE? 33
Gerard van Solinge
1. Langetermijnwaardecreatie 33
2. Consultatiedocument tot aanpassing van de Code (22 februari 2022) 34
3. Corporate social responsibility: discussie in Nederland 35
4. EU-initiatieven en de oorlog in Oekraïne 38
5. ‘Woke capitalism’ 39
6. De nieuwe Code: woke or not woke? 41

4. DENKFOUTEN VOORKOMEN: DE SLEUTELROL VAN LEIDERS IN TOEZICHT EN BESTUUR 43
Tessa Coffeng en Elianne F. van Steenbergen
1. Inleiding 43
2. Het gevaar van denkfouten 44
3. Inzichten uit onderzoek onder ervaren beslissers 45
4. Praktische implicaties voor toezicht en bestuur 54
5. Afsluitend: een oproep aan leiders 56

5. RVC-ROLLEN IN DE RVC ALS TEAM: VERSCHILLENDE RVC-TAKEN VEREISEN ANDERE TEAMROLLEN 59
Mijntje Lückerath-Rovers en Reinout de Vries
1. Inleiding 59
2. Teamrollen 60
3. RvC-taken 61
4. RvC-rollen 63
5. Onderzoeksvraag en hypothesen 65
6. Beschrijving onderzoek 66
7. Resultaten 67
8. Afsluiting 73
Bijlage 75

6. NACHTZICHT ONTWIKKELEN: HET TOEPASSEN VAN EEN PSYCHODYNAMISCHE LENS OM DYNAMIEKEN IN RVC’S BETER TE BEGRIJPEN 77
Margot Schumacher-Dekkers en Alicia Cheak
1. Introductie 77
2. Een psychodynamisch paradigma om de dynamiek van de RvC te begrijpen 78
3. Het innerlijke theater van het individu 80
4. Dynamiek van de RvC 82
5. Een casus 84
6. Het gebruik van nachtzicht om besluitvormingsdilemma’s op
te lossen 88
7. Casus... een alternatief 90
8. Conclusies 91

7. DE INGRIJPENDE IMPACT VAN BESTUURDERS OP HET LOT VAN HUN ORGANISATIE: HOE CEO’S DE VEERKRACHT VAN HUN BEDRIJF (MEDE) BEPALEN 93
Tine Buyl
1. Inleiding: Veerkracht van bedrijven (resilience) 93
2. Bestuurders en hun impact op veerkracht 94
3. Rol van corporate governance praktijken 103
4. Conclusies en lessen voor de toekomst 106

8. DE LANGE BOCHTIGE WEG NAAR HET STAKEHOLDERKAPITALISME 109
Rutger Claassen
1. Inleiding 109
2. Stakeholderanalyse vanuit het instrumentele perspectief 110
3. Naar een bredere stakeholderanalyse 112
4. De aandeelhouders als enige intrinsiek waardevolle stakeholders 115
5. Stakeholderkapitalisme als weg vol verrassingen 118
6. Besluit 121

9. CONCEPTEN EN STANDAARDEN: EEN ANALYSE VAN DE AANSLUITING VAN DE EUROPEAN SUSTAINABILITY REPORTING STANDARDS OP DE PRAKTIJK VAN DUURZAAMHEIDSVERSLAGGEVING 123
Dick de Waard
1. Inleiding 123
2. Triple P 124
3. Dimensies van duurzaam ondernemen 124
4. De vier pilaren van de TCFD 127
5. ESRS – de concept standaarden 128
6. ESRS – de toepassing van raamwerken 133
7. Conclusies en aanbevelingen 137

10. NAAR EEN IMPACT ECONOMIE 141
Werner Schouten en Dirk Schoenmaker
1. Inleiding 141
2. Waarom een impact economie? 141
3. Contouren van een impact economie 143
4. Corporate governance in een impact economie 145
5. Meten en rapporteren van impact informatie 147
6. Prikkels voor een impact economie 150
7. Conclusie – van groei naar bloei 153

11. ‘LANGETERMIJNBETROKKENHEID’ EN STEMGEDRAG VAN INSTITUTIONELE BELEGGERS 155
Christoph van der Elst
1. Inleiding 155
2. Methode 156
3. Deelname aan de algemene vergadering 157
4. Langetermijnaandeelhouders en hun participatie aan de algemene vergadering 158
5. Kwijting aan de raad van commissarissen 164
6. Besluit 170

12. DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN EN BEVINDINGEN UIT HET AANDEELHOUDERS VERGADERINGENSEIZOEN 2022 171
Rients Abma
1. Inleiding 171
2. De wijze van vergaderen 172
3. Aantal ter AVA uitgebrachte stemmen stijgt gestaag door 175
4. Overzicht van de controversiële voorstellen 176
5. Klimaatactie als belangrijk discussiepunt op AVA’s 183
6. Afsluiting 185

13. DE VRUCHTEN VAN VERSTERKTE CORPORAT(I)E GOVERNANCE 187
Ronstadt Yip en Dirk Brounen
1. Inleiding 187
2. Governancescores onder de loep 190
3. Organisatiekenmerken 193
4. Corporatieprestaties, een meervoudige opgave 196
5. De samenhang tussen corporatieprestatie en governance 198
6. Terugblik, discussies en geleerde lessen 200

14. GOED BESTUUR, RECHT DOEN 201
Steven ten Have en Maarten Hendriks
1. Inleiding 201
2. Corporate governance: ‘het goede goed doen’ 201
3. Stakeholders (perspectieven) 203
4. Gegeven richtlijnen voor corporate governance 203
5. Conscience 204
6. En consideration 205
7. Deugdelijk 206
8. Doorleefd 208
9. Duurzaam 209
10. Degelijk 211
11. Tot slot 213

BIJLAGE 1: AUTEURSOMSCHRIJVINGEN 215
BIJLAGE 2: INHOUDSOPGAVE VAN EERDER VERSCHENEN
JAARBOEKEN CORPORATE GOVERNANCE 221