In deze tijden van afleiding is het moeilijk om je aandacht langere tijd op iets te richten, laat staan dat je ergens aandachtig naar kijkt, schrijf je in Beter leren kijken. Waarom zouden leiders en managers wel eens wat vaker naar een museum mogen gaan?
Artsen gaan vaak in hun opleiding naar een museum om een betere diagnose te leren stellen. In een museum leer je niet alleen naar het grote plaatje te kijken, maar ook naar de details. Je zoomt in en je zoomt uit. Wij denken als mens dat we de werkelijkheid zien. Maar een dier kijkt bijvoorbeeld anders naar de wereld dan de mens. En elk mens kijkt ook weer anders. Je kent ze wel: die illusie-tekeningen. Is het een konijn of een eend? Kan allebei goed zijn. En de kleur rood bestaat niet, alleen in je brein, als mentale verf. Leiders/managers denken vaak de waarheid in pacht te hebben. Ze zouden er goed aan doen in gesprek te gaan met teamleden die anders kijken. Niet vertrouwen op één brein, maar op meerdere breinen. Daardoor ga je anders kijken, net zoals je dat in een museum doet. Soms beschouw je de hele galerij met schilderijen, soms kijk je naar één detail op één doek. Ik ben een voorstander van ‘neurodiversiteit’ op een afdeling. Wees eens bescheiden over je waarneming. Wees nederig. Er zijn meer waarheden. Dwing jezelf om met andere ogen te kijken. Het levert een nieuw perspectief. Observeren kun je leren. Durf te twijfelen aan je mening. Wat je ziet, klopt niet altijd met de realiteit.
In je boek gaat het veel over ‘tunnels’. Leven we te veel in een tunnel?
We zien maar een heel klein deel van de werkelijkheid. We hebben onze eigen perceptie en vandaaruit kiezen we een oplossing. Terwijl die oplossing wel eens heel ergens anders kan liggen. Door eerder geboekt succes zijn we geneigd in de tunnel te blijven. In de huidige afleidende smartphone-tijd met algoritmes zijn we extra geneigd om alleen te zien wat we willen zien. Wil ik een nieuwe leaseauto uitzoeken, zie ik op de weg vanaf dat moment alleen het merk dat ik wil. Ik zag nooit een deelauto, tot ik er zelf in ging rijden. Er zijn er stapels. Kijken is wat anders dan zien. Het is de oppervlakte versus geconcentreerd ergens naar kijken en dan keuzes maken. Je kunt tot andere interpretaties komen door met aandacht te kijken.
Geef eens een voorbeeld van hoe dat tunneldenken verkeerd kan gaan.
BlackBerry dacht dat iedereen een echt toetsenbord (met drukknopjes) wilde op zijn smartphone. Dat was je toch gewend? Tot Apple met een toetsenbord op het scherm kwam. BlackBerry probeerde het nog even met ‘dat ze veiliger waren’. De werkelijkheid was dat ze in hun ‘tunnel’ zaten. Ze zoomden niet uit. Vertrouwden op één brein, bewezen succes. Marketeers van Lassie vervingen de blauwe pakken rijst door witte pakken. De verkoop kelderde omdat consumenten de pakken niet meer automatisch konden vinden in het schap. Bedrijven en marketing moeten veel meer in het hoofd van de consument kruipen. Wat wil die consument op moment X? Wat is zijn perspectief? Zoom in, zoom uit. Twijfel aan wat je doet en neem een gewogen beslissing.
Beslissen we momenteel te snel omdat we opgejaagd worden, zoals we ook opgejaagd worden door de smartphone en te veel info krijgen?
Wetenschappelijk lastig te bewijzen, maar vermoedelijk speelt FOMO (Fear Of Missing Out) wel een rol. Als je alle details wilt hebben voor een besluit, duurt het soms te lang, maar nu nemen we veel te vaak veel te snel een beslissing. Zonder alle relevante informatie te hebben. We kijken onvoldoende echt. Je moet daarin zoeken naar een goede balans. En dus luisteren naar andere meningen omdat er meerdere werkelijkheden bestaan. Waarnemingen zijn ook niet passief, maar actief. Ze veranderen in de tijd.
Je maakt –als we het over kijken en zien hebben - de vergelijking met Sherlock Holmes.
Holmes bezit de gave om zichzelf te ondervragen. Neemt geen genoegen met een eerste inzicht en komt met andere verklaringen. Managers en leiders zouden dat ook wel eens mogen doen. Niet vertrouwen op je eerste inzicht of omdat je de baas bent. Een besluit na een tweede of derde overweging is vaak beter, maar dat voelt inefficiënt en we hebben geleerd dat als we niet snel beslissen, we geen goede manager zijn. Ontwaak eens je innerlijke Sherlock Holmes.
We worden vaak te snel afgeleid (missen de echte aandacht) en zien daarom oppervlakkig. Kijken we naar het concept van de kantoortuin, is dat dan een horror of een zegen?
Zoals we kantoortuinen nu hebben ingericht, is vaak een horror. Er zijn onderzoeken die laten zien dat het soms tot twintig minuten kan duren voordat je weer in je focus zit. Concentratie is lastig, omdat we van nature getuned zijn om alert te zijn; om ons veilig te voelen. Onderzoeken laten zien dat de kantoortuin van nu meer problemen met mentale gezondheid oplevert. Mensen die in een kantoortuin werken zijn langer en vaker ziek dan medewerkers die een kamer alleen hebben. Een kantoortuin werkt alleen als het matcht met de verwachtingen. Een bibliotheek is zo ingericht dat je weet dat je stil moet zijn. Bedrijven moeten hun herinrichting van de kantoortuin heroverwegen. Wil je stilte, leg dan bijvoorbeeld tapijt op de vloer. Waarom werkt de stiltecoupe in de trein niet? Omdat het niet goed aangegeven is.
Radiologen hebben een ‘heilig uurtje’. Ook iets voor de corporate setting?
In dat uurtje kijken radiologen naar een bijzondere casus. De arts legt uit wat hij zag en nodigt collega’s uit mee te kijken. Zien zij hetzelfde of wat anders? En heeft hij op basis van zijn/haar info de juiste beslissing genomen? In Beter leren kijken heb ik een vierstappenplan om van zien naar kijken te komen. Het is heel leerzaam om te zien hoe een expert een keuze maakt. Waarom in het MT aan het einde van de week, ook in de corporate setting, niet eens een ‘heilig’ uur vrijmaken om zaken –letterlijk- her te bezien? In mijn boek lever ik visuele skills om in een wereld vol afleiding het juiste te zien. Hebben we in deze wereld vol afleiding nog wel oprechte aandacht voor elkaar? Loop als manager eens je afdeling op met een specifiek doel. Je gaat anders kijken. Of loop eens door je eigen stad als vakantieganger, je gaat hele andere dingen zien.
