Voorwoord: van pionieren naar professionaliseren 13
Enkele opmerkingen vooraf: tricky business 17
Pionieren: inleiding 21
De ‘Kamer van God’ 25
Risico’s van het vak 28
Radicaal (on)zichtbaar 33
Familieondersteuning 35
Veranderende complexiteit 40
Pionieren: samenvatting 41
Leeswijzer voor dit boek 43
1. Radicalisering: een wicked problem 45
Inleiding 45
Leeswijzer & leerdoelen 47
Wicked problems 47
Het vliegtuig en de mayonaise: het belang van paradigma’s over
complexiteit 48
Kenmerken van een wicked problem 49
Radicalisering als wicked problem 51
De toren van Babel: spraakverwarring en de perspectieven op
radicalisering 54
Definities 57
Cirkelmodel: radicalisering in de context van de democratische
rechtsstaat 60
Dominante perspectieven 63
Kijken door een caleidoscoop 70
Radicalisering als toetssteen van de democratische rechtsstaat 74
Verschil tussen reguliere multiproblem-casuïstiek en radicaliseringscasuïstiek 83
Radicalisering: samenvatting 86
2. De ‘radicaliseringsindustrie’: de complexe beroepspraktijk 89
Inleiding 89
Leeswijzer & leerdoelen 91
Professionals: wie doet wat in Nederland 92
Spelers van de overheid 92
Gespecialiseerde organisaties of onderdelen van organisaties 93
Opleidings- & (onderzoeks)instituten 93
Politiek & media 94
(Jeugd)zorg – en geestelijke gezondheidsorganisaties & onderwijs94
Private organisaties, stichtingen en professionals in gecombineerde rollen 94
‘De radicaliseringsindustrie’ 95
De ‘echte’ expert 99
De ‘werkafspraak’ 104
Façades: de kenmerken van het professionele toneel waarop we
spelen 108
Samenwerken & de uitdaging van vertrouwen 115
Veiligheid 117
Meten is weten? 121
Het ‘persoonlijke is professioneel’: over drijfveren, identiteiten &
een rugzak 126
‘Help, ik heb geholpen’: over rouw, trauma en PTSS bij professionals 132
‘De radicaliseringsindustrie’: samenvatting 137
3. Professioneel koorddansen: spanningsvelden & de context 139
Inleiding 139
Leeswijzer & leerdoelen 140
De cijfers versus de impact 140
Breed fenomeen versus beleidsfocus op jihadisme 145
Contextproblematiek versus taakgericht werken door overheid 146
Eén overheid versus ondermijnende effecten door diezelfde overheid 146
Rijksoverheidsbeleid versus lokale verantwoordelijkheid 148
Brede beleidsaanpak versus professionele specialisatie 149
De gemeente als regievoerder versus afhankelijkheid in informatiepositie 150
Vertrouwelijke werkwijze versus transparante zorg 152
Zorg als doel versus zorg als veiligheidsmiddel 153
Reguliere organisaties versus specifieke problematiek 155
Standaardwerkwijzen & protocollen versus maatwerk 157
Het geduld van radicaliseringsprocessen versus beperkte tijd van
professionals 158
De geprezen professional versus de verdachte professional 159
Professioneel koorddansen: samenvatting 163
4. Professionaliseren: naar contextueel werken 165
Inleiding 165
Leeswijzer & leerdoelen 166
Radicalisering als wicked problem: een professioneel handelingsperspectief 167
Lotgenotencontact: een praktisch voorbeeld van de context en de beheersvraag 169
Het Contextmodel: werken met extremisme 172
Contextmodel: de basiscontexten & de betekenis 173
Contextmodel: de onderlinge relatie & invloed 177
Contextmodel: de onderlinge opgaaf 180
Professionaliseren: de 3E-methode van Experimenteren, Evalueren & Excelleren 182
Experimenteren, evalueren en excelleren 183
Experimenteren, evalueren en excelleren onder druk 184
Belemmerende factoren voor experimenteren 184
Belemmerende factoren voor evalueren 185
Belemmerende factoren voor excelleren 186
Experimenteren 187
Aansluiten bij de opgaaf van veranderende complexiteit 187
Afspraken over samenwerken 188
Informatie delen & convenanten 189
Samenwerken met strategische (gelegenheids-)allianties 190
Aandacht voor specifieke doelgroepen 191
Evalueren 192
Kwaliteit- en integriteitskaders 192
Competentie- & functieprofiel eerstelijnsprofessional 194
Screening 196
Duidingssystematiek & kwaliteitseisen voor de duidingsspecialist 197
Risicotaxatie-instrumenten of -richtlijnen 198
Dossiervorming 201
Wetenschappelijk onderzoek & evidence-based werken 202
Scenarioplanning & kennisontwikkeling 202
Institutioneel geheugen 203
Mediaberichtgeving 204
Excelleren 205
De reflectieve en kritische professional 205
Zelfzorg & intervisie 207
Aansturing & management 208
Ethiek en professioneel oordeelsvermogen 209
Structurele deskundigheidsbevordering 210
Opdrachtgeverschap & adviseurschap 211
Waarom we het over geld moeten hebben 213
Toetsingskader: van pionieren naar professionaliseren 214
Voor wie 214
Doel 214
Basisvoorwaarden voor (verdere) professionalisering 214
Indeling 215
1. Conceptualisering: professioneel werken met radicalisering, extremisme & terrorisme 215
2. Perspectieven op radicalisering, extremisme en terrorisme 216
3. Spanningsvelden in het werken met radicalisering 216
4. Contextmodel: werken met extremisme 217
5. 3E-methode: experimenteren & evalueren & excelleren 218
6. Toekomstscenario’s 219
7. De verantwoordelijke & het commitment & draagvlak en motivatie 219
8. Toetsen van expertise 220
Tot slot 220
5. Toekomstscenario’s 221
Toekomstscenario’s fenomeenontwikkelingen 221
De uitbraak van COVID-19 221
Internationale conflictsituaties en onderdrukking als jihadistische voedingsbodem 222
Rechts-extremisme 222
‘Salafisme’ als stigma 223
Een diaspora van ISIS-sympathisanten en intergenerationele overdracht 223
Extremisme & sociale media 224
Toekomstscenario’s beroepspraktijk 225
Beroepsvorming & opleiding 225
Kwaliteitskaders in (overheids-)organisaties 226
Beroepsverenigingen & vakgroepen 226
Werken met extremisme als risicoberoep 227
Verantwoording 229
Kenmerken van organisatie-antropologisch onderzoek 229
Inhoudelijke keuzes 229
Bronnen & informatie 230
Op de schouders van pioniers 231
Tot slot 232
Verder praten en leren: werkenmetextremisme.nl 233
Dankwoord 235
Over de auteur 237
Noten 239
