Politiek sensitief aan de slag - ‘Concrete instrumenten’

Veel mensen hebben niet de beste associaties bij het woord ‘politiek’. Achterkamertjes, individuele en partijbelangen die boven het algemene belang gaan… Maar overal waar belangen een rol spelen, is sprake van politiek. Niet alleen in de Tweede Kamer en de gemeenteraad, maar ook bij de voetbalvereniging. De Visser onderscheidt daarom Politiek met hoofdletter van politiek met een kleine letter: de dagelijkse praktijk. Als je je politieke sensitiviteit met een kleine letter ontwikkelt, kun je je doelen gemakkelijker behalen. Omdat je het spel doorziet en effectief kunt beïnvloeden.

Meer dan voelen

Zoals De Visser schrijft: het gaat om meer dan voelen, passief waarnemen, hoewel het woord ‘sensitiviteit’ dat wel suggereert. Aan de slag dus. De Visser neemt je mee in de verschillende aspecten die je politieke sensitiviteit bepalen. Ken je het proces, de geschreven en de ongeschreven spelregels? Weet je welke belangen een rol spelen en hoe de macht verdeeld is? Welke signalen kun je opvangen en welke actie onderneem je? De Visser geeft je concrete instrumenten om je te helpen bij het beantwoorden van deze vragen. Een actorenanalyse om in kaart te brengen welke partijen allemaal belang hebben bij een onderwerp, een krachtenveldananalyse om de macht in kaart te brengen, en de Twee Factor Theory om ‘satisfiers’ en ‘dissatifiers’ in kaart te brengen. Hier kun je meteen echt concreet mee aan de slag. Maar soms blijft het toch een kwestie van aanvoelen. Bij de vraag ‘hoe taxeer je een situatie’ geeft hij het voorbeeld van echolocatie, de manier waarop veel dieren geluid gebruiken om zich te oriënteren. Helaas ontbeert homo sapiens dit vermogen, dus daar moeten we nog iets op bedenken.

Balanceren

Ook besteedt De Visser aandacht aan meer algemene zaken die een rol spelen bij politieke sensitiviteit. Welke persoonlijke kwaliteiten heb je erbij nodig, welke slimme zetten zijn handig en welke valkuilen moet je ontwijken? Zelfs de koning komt als voorbeeld voorbij. Als je dit alles snapt en beheerst, dan is het nog niet klaar. Het laatste hoofdstuk gaat over misschien wel de belangrijkste vaardigheid: balanceren. Tussen de korte en de lange termijn bijvoorbeeld, maar ook: tussen ‘voor de zaak’ en ‘voor jezelf’ en tussen ‘principe’ en ‘resultaat’. Hier gaat het ook over integriteit, een onderwerp dat De Visser helaas alleen impliciet behandelt. Gezien de negatieve associaties bij de term ‘politiek’ had dat van mij explicieter en uitgebreider gemogen.

Lessen uit het openbaar bestuur

Veel lessen uit het boek komen uit de wereld van het openbaar bestuur, de context van de Politiek met hoofdletter. Zoals bijvoorbeeld de functiebeschrijvingen van communicatieprofessionals bij de Rijksoverheid, waarin politieke sensitiviteit op verschillende functieniveaus is uitgewerkt. Daarin kun je goed lezen welk gedrag iemand vertoont die politiek sensitief werkt: van actief luisteren en doorvragen en anticiperen op tegengeluiden, tot steun verwerven bij collega’s. En dat is ook voor iedereen die te maken heeft met politiek met de kleine p een zeer nuttig overzicht!