Na de inleiding van Anneke Botman van Ardis trapt Mathieu Weggeman af: ‘De taken van een manager zijn leiden, ondernemen en traditioneel managen met de PDCA-cyclus en procedures. Hoe ziet de tijdsverdeling eruit voor u en hoe zou u willen dat deze is?’ vraagt hij de deelnemers. Bij de uitkomst blijkt dat we te veel bezig zijn met traditioneel managen, terwijl professionals juist gemotiveerd worden door een leidinggevende die leidt en onderneemt. De hoogleraar organisatiekunde stelt voor dat we er Plan, Do, Trust van maken. ‘We moeten in organisaties meer vonken dan vinken.’
Haalbaar en uitdagend
Weggeman pleit voor onzichtbaar leiderschap, zoals bij Buurtzorg waar geen manager is, maar teams zelf nieuwe teamleden aannemen. Coaches begeleiden deze zelfsturende teams en via apps kunnen verplegers andere professionals om advies vragen. Hoe krijg je onzichtbaar leiderschap in je eigen organisatie? ‘80% van de professionals is vakdeskundig en doet liever iets goed dan fout. Geef hen de ruimte en het vertrouwen; stuur op output. Laat mensen zelf hun doelen formuleren en zoek daarin een optimum tussen wat haalbaar en uitdagend is.’ De overige 20% van de professionals kan het niet of wil het niet; de eerste begeleid je met coaching en training, de laatste groep ruilt tijd voor geld en hiervoor is planning en control wél van belang.’ Weggeman benadrukt dat professionals verschillende soorten aansturing nodig hebben. ‘Er is niets zo ongelijk als de gelijke behandeling van ongelijken.’
‘Stuur op collectieve ambitie’, verkondigt Weggeman. ‘Als je niet in een vlaag van verstandverbijstering hebt gesolliciteerd, komt een deel van je persoonlijke waarden overeen met de organisatiewaarden.’ De overlappende waarden zijn de kernwaarden en de bouwstenen voor collectieve ambitie.’ Problemen worden in organisaties vaak opgelost door een middenmanager, een onzichtbare leider laat problemen intercollegiaal oplossen. Willen alle medewerkers dan een onzichtbare leider en zelfsturing? Nee, zeker niet. ‘Als je mensen de keuze geeft, kiezen mbo’ers en mensen boven de vijftig over het algemeen voor een leider die vertelt wat ze moeten doen, jongeren en hogeropgeleiden kiezen voor zelfsturing.’
Veerkracht
Een verstoring vraagt veerkracht, ‘tegenslag kan je veel leren en je leven verrijken.’ Marja den Boer, trainer en adviseur bij Ardis, houdt een pleidooi om verstoring te gebruiken. ‘Ik ben heel conflictmijdend; bij een ruzie loop ik het liefste weg om even af te koelen. Hoe los jij lastige situaties op: ga je denken, voelen of vooral handelen? Wat is de consequentie als je blijft hangen in voelen en denken?’ Den Boer beschrijft het proces waar mensen doorheen gaan bij tegenslag en hoe ze daar overheen komen. Voor haar boek De wetten van vallen en opstaan interviewde ze hierover mensen die grote tegenslagen te boven zijn gekomen. ‘Wat doe je in de periode dat het bekende er niet meer is en de toekomst nog onzeker is?’ Ze somt een aantal activiteiten op, zoals fietsen, de afzondering zoeken, een mantra bedenken en praten over je gevoelens. ‘Als een verstoring erbij hoort, hoe gaan we daar mee om en hoe leren we er van?’
Anneke Botman sluit de middag af met een verbindende sessie. Weggeman: ‘We organiseren dat falen en verstoring niet gebeuren. Hierdoor zetten mensen zich vast in organisaties, terwijl je relatie met een organisatie ook een relatie is. Ik adviseer mensen vaak om de crisis te maken.’ Den Boer vult hem aan: ‘Die sluimerende processen, doe er wat mee.’
(16 november laat Mathieu Weggeman weer een nieuw boek het licht zien, Essenties van leidinggeven aan professionals.)
(Nienke van Oeveren is redacteur van managementboeken bij Boekredactie)
