Eerder schreef ik boeken over project- en programma-management, omdat ik geloof in resultaatgerichtheid en integrale benaderingen. Al meer dan 20 jaar benadruk ik daarbij dat niet de beheersing centraal moet staan, maar de maatschappelijke meerwaarde die je levert. Met mijn boeken Regievoeren zonder macht (2013) en Netwerkregie (2016) benadruk ik nog dat het gaat om ander gedrag.
Nieuwe visie
In mijn nieuwe boek Het geheim van regievoeren gaat het om een andere sturingsfilosofie. Er is een andere maatschappelijke behoefte die ontstaat ten gevolge van de grote transities waar we als mensheid mee worden geconfronteerd. Overheden moeten antwoord bieden op polarisatie en geweld. Niet alleen tussen mensen in de samenleving, ook politici en ambtenaren worden als gewone mensen bedreigd. De overheid is een gewone organisatie geworden als ieder bedrijf en maatschappelijke organisatie. Dit boek heb ik geschreven als een bijdrage aan een nieuwe visie op de organisatie en sturing van de samenleving.
New Public Management
In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de sturingsfilosofie New Public Management ook in Nederland populair. Kenmerkend voor deze visie is dat alles meetbaar en dus vooral ook rationeel moet zijn. Het gaat om concrete resultaten en verifieerbare taakuitoefening. Alles wordt vastgelegd in protocollen en kwaliteit wordt gereduceerd tot standaarden voor producten en processen. Andere kenmerken van deze visie zijn transparantie en verantwoording. Alles moet gerapporteerd worden en controleerbaar zijn. Daarmee is de administratieve lastendruk enorm toegenomen. Tegelijkertijd is er enorm gekort op de ondersteunende administratieve werkkrachten. Professionals werden belast met administratieve taken waar ze weinig tot geen affiniteit mee hadden en waar ze ook niet goed in waren. Er ontstond steeds minder ruimte voor de kernwerkzaamheden om de maatschappelijke meerwaarde te creëren.
Integrale kwaliteitsbeleving
De sturing binnen de overheid is nog steeds sterk gefocust op de verantwoording van de taakuitvoering, waarbij de meetbare kwantiteit zwaarder weegt dan de onmeetbare integrale kwaliteitsbeleving, die we in gewone taal tevredenheid zouden kunnen noemen.
Tegenover de verkokering die hoort bij New Public Management is de behoefte aan integraal werken aan maatschappelijke opgaven steeds groter geworden. We beseffen dat we moeten samenwerken, maatwerk leveren en dat we meer moeten aansluiten bij de maatschappelijke realiteit. Maar hoe doe je dat als je je hele werkzame leven hebt geleerd om te werken volgens de principes van New Public Management?
Interveniëren in plaats van beheersen
Het NSOB-model over de veranderende rollen van de overheid geeft aan dat we van een presterende overheid met New Public Management overgaan naar een samenwerkende overheid met Network Governance. Maar dit laatste begrip is allerminst ingevuld. Diverse auteurs doen pogingen om de nieuwe governance te beschrijven. Maar veelal is deze beschrijving gebaseerd op de beginselen van de bureaucratie (Weber, 1920) en New Public Management.
In mijn boek Het geheim van regievoeren reflecteer ik op deze beginselen en principes en in hoeverre we nu anders moeten denken. Ik heb getracht om enkele nieuwe ideeën uit te werken die bruikbaar zijn in de transitie van organisaties en die invulling geven aan de behoefte aan opgavegerichte samenwerking. Dit gedachtegoed is al 20 jaar oud, maar regievoering als sturingsfilosofie krijgt pas in dit boek echt vorm. Ik heb getracht om dit praktisch te vertalen naar overheden en maatschappelijke organisaties in het publieke domein.
Over Hans Licht
Hans Licht is partner van het adviesbureau Organisatieregie. Hij heeft meer dan 40 jaar ervaring als manager en adviseur in de publieke sector. Hij is onder meer (co-)auteur van 'Het geheim van regievoeren' (2023), 'Netwerkregie' (2016), 'Programmatisch Creëren' (2013), 'Regievoeren zonder macht' (2013) en 'Programmamanagement - Regievoering zonder macht' (2005)
