Omgevingsrecht / Publiekrecht. Editie 2019-2020

Inhoudsopgave
Voorwoord / 17
Lijst van veelgebruikte afkortingen / 23

Hoofdstuk 1 Algemene inleiding / 25
1.1 Recht is een middel / 25
1.2 Eigenrichting / 26
1.3 Onderverdelingen in het recht / 26
1.4 Interpretatiemethoden en redeneervormen, duidelijke en vage wetten / 28
Hoofdstuk 2 Staatsrecht / 31
2.1 De scheiding der machten / 37
2.2 Regelgeving en uitvoering op rijksniveau / 38
2.2.1 De grondrechten / 38
2.2.2 Organieke wetten / 39
2.2.3 De onschendbaarheid van de koning / 39
2.2.4 Enkele belangrijke begrippen / 40
2.2.5 De koning / 40
2.2.6 De ministers / 40
2.2.7 De Staten-Generaal / 41
2.2.8 De Raad van State / 42
2.2.9 Gemeenten en provincies, waterschappen en andere openbare lichamen / 42
2.2.10 Het wijzigen van de Grondwet / 43
2.3 Regelgeving en uitvoering op rijksniveau / 43
2.3.1 Wetten in formele zin / 45
2.3.2 Algemene Maatregelen van Bestuur / 46
2.3.3 Ministeriële regelingen / 48
2.4 Regelgeving en uitvoering op provinciaal niveau / 49
2.5 Regelgeving en uitvoering op gemeentelijk niveau / 50
2.5.1 De gemeenteraad / 50
2.5.2 Het college van B&W / 54
2.5.3 De burgemeester / 54
2.6 Regelgeving op internationaal niveau / 54
2.6.1 Europees recht / 56
2.6.2 De instellingen binnen de EU / 58
2.6.3 EU-regelgeving / 60
2.7 De verschillende rechters in ons rechtssysteem / 63
2.8 Strijd van ‘hogere’ en ‘lagere’ regelingen / 66
2.9 Overige bestuursorganen / 69
2.9.1 De waterschappen / 69
2.9.2 Openbare lichamen voor beroep en bedrijf / 70
Hoofdstuk 3 De Algemene wet bestuursrecht / 71
3.1 Belangrijke begrippen / 72
3.1.1 Bestuursorgaan / 72
3.1.2 Het besluitbegrip / 73
3.1.3 Het belanghebbende-begrip / 76
3.2 De begrippen besluit, beschikking, a.v.v. en b.a.s. / 78
3.3 Algemene bepalingen met betrekking tot besluiten / 80
3.3.1 Ondersteuning/vertegenwoordiging / 80
3.3.2 Doorzendplicht / 80
3.3.3 Geschreven algemene beginselen van behoorlijk bestuur (a.b.b.b.) / 80
3.3.4 Ongeschreven algemene beginselen van behoorlijk bestuur (a.b.b.b.) / 82
3.3.5 Communicatie via ICT / 85
3.4 Procedures rond besluiten / 86
3.4.1 Hoofdlijnen van de totstandkoming van een beschikking / 86
3.5 De gewone procedure tot aan de afgifte van de beschikking / 87
3.5.1 De aanvraag – indienen en in behandeling nemen / 87
3.5.2 De voorbereiding en de inhoud van de beschikking / 89
3.5.3 Beleidsregels en pseudowetgeving / 92
3.5.4 Afronding van de procedure / 96
3.6 De gewone procedure na afgifte van de beschikking – bezwaar ofadministratief beroep / 97
3.6.1 De bezwaarschriftprocedure / 99
3.6.2 De procedure via administratief beroep / 104
3.6.3 De fase na bezwaarschrift of administratief beroep – beroep bij de rechter / 105
3.7 De procedure via afdeling 3.4 van de Awb (uniforme openbare voorbereidingsprocedure) / 106
3.8 Varia / 109
3.8.1 Nieuwe aanvraag / 109
3.8.2 Ontwikkelingen tijdens de fase van bezwaar of beroep / 110
3.8.3 Ambtshalve genomen beschikkingen; intrekken van beschikkingen / 110
3.8.4 Samenhangende besluiten en coördinatie / 111
3.9 Beroep bij de bestuursrechter / 113
3.9.1 Vooronderzoek en zitting / 114
3.9.2 Uitspraak / 118
3.9.3 De toetsingsgronden van de rechtbank / 124
3.9.4 Ambtshalve aanvulling van rechtsgronden en feiten / 125
3.9.5 Tegen welke besluiten is geen beroep mogelijk / 126
3.9.6 Absolute en relatieve competentie / 127
3.9.7 De vereenvoudigde en de versnelde procedure / 128
3.9.8 Andere procedures en andere hoogste bestuursrechters / 128
3.9.9 Termijnoverschrijding door het bestuursorgaan, dwangsom en lex silencio positivo / 130
3.9.10 Voorlopige voorziening (schorsing) / 134
3.9.11 Onmiddellijke uitspraak / 136
3.9.12 Griffierecht / 136
3.9.13 Schadevergoeding / 137
3.9.14 Hoger beroep / 141
3.10 Klachtbehandeling en de ombudsman / 143
3.10.1 Klachtbehandeling / 143
3.10.2 De ombudsman / 144
3.11 De grenzen tussen publiekrecht en privaatrecht / 144
3.11.1 De burgerlijke rechter als restrechter / 144
3.11.2 De twee-wegenleer / 146
3.12 Subsidies / 147
3.12.1 Algemeen / 147
3.12.2 Subsidieverlening / 148
3.12.3 Subsidievaststelling / 149
3.13 Handhaving / 150
3.13.1 Toezicht / 154
3.13.2 Last onder bestuursdwang / 154
3.13.3 Last onder dwangsom / 158
3.13.4 Bestuurlijke boete / 161
3.13.5 Procedure van de bestuurlijke boete / 164
3.13.6 Strafrechtelijke handhaving / 165
3.13.7 Civielrechtelijke handhaving / 167
3.14 Gedogen / 168
3.15 Mandaat en delegatie / 169
3.15.1 Mandaat / 170
3.15.2 Delegatie / 171
3.15.3 Attributie / 171
3.16 Toezicht op bestuursorganen / 172
3.16.1 Preventief toezicht / 172
3.16.2 Repressief toezicht / 172
3.17 Bestuursrechtelijke geldschulden / 173
3.17.1 Vaststelling van geldschulden / 174
3.17.2 Verzuim en rente / 175
3.17.3 Verjaring / 176
3.17.4 Aanmaning en invordering / 176
3.17.5 Bezwaar en beroep / 177
Hoofdstuk 4 De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht / 179
4.1 Welke – voorheen afzonderlijke – vergunningen vallen binnen het bereik van de Wabo? / 180
4.2 Het aanvragen van de omgevingsvergunning / 183
4.3 Bij wie aanvragen / 184
4.4 Verdere procedure – meestal via de gewone procedure / 184
4.5 Verdere procedure – soms via de uov / 186
4.6 Het wel of niet verlenen van de omgevingsvergunning en zo ja onder welke voorwaarden / 187
4.7 Wijzigen en intrekken van vergunningen / 188
4.8 Adviezen en verklaringen van geen bedenkingen / 189
4.9 Verlening van de omgevingsvergunning in fasen / 190
4.10 Deelomgevingsvergunning / 191
4.11 Het aanvragen en verlenen van de omgevingsvergunningen op basis van art. 2.2, lid 1 Wabo / 192
4.12 Koppeling met vergunning Waterwet en melding Activiteitenbesluit / 193
4.13 Aangehaakte vergunningen / 193
4.14 Beroep tegen omgevingsvergunningen / 194
4.15 Handhaving / 194
Hoofdstuk 5 De Wet milieubeheer en de omgevingsvergunning voor het oprichten of het veranderen van een inrichting / 197
5.1 Termen en definities / 199
5.2 Adviesorganen / 200
5.3 Plannen / 201
5.4 Milieukwaliteitseisen / 204
5.4.1 Probleem: fijnstof (zwevende deeltjes) en NOx / 205
5.4.2 Het Besluit externe veiligheid inrichtingen / 206
5.5 Milieu-effectrapportage (m.e.r.) / 208
5.6 Vergunningen en algemene regels / 209
5.6.1 Algemeen / 209
5.6.2 De opbouw van het systeem / 211
5.6.3 Het Activiteitenbesluit / 212
5.6.4 Omgevingsvergunningplichtige bedrijven / 217
5.6.5 In behandeling nemen van de aanvraag / 220
5.6.6 IPPC-installaties / 223
5.6.7 Verplichtingen na afgifte van de vergunning / 224
5.6.8 Herziening van omgevingsvergunningen / 224
5.6.9 Diverse kleine onderwerpen / 225
5.6.10 Legaliseren van wijzigingen met alleen neutrale of positieve gevolgen voor het milieu via een vereenvoudigde procedure / 227
5.6.11 Procedure van de vergunning voor het oprichten of het veranderen van een inrichting / 228
5.6.12 Samenvatting van 5.6.1 – 5.6.11 / 228
5.6.13 Regeling in de periode vóór de Wabo / 229
5.7 Stoffen en producten / 229
5.8 Afvalstoffen / 230
5.8.1 Inleiding / 230
5.8.2 Preventie / 231
5.8.3 Soorten afvalstoffen / 233
5.9 Geluid / 235
5.10 Andere handelingen / 239
5.11 Milieuverslaglegging / 240
5.12 Coördinatie / 240
5.13 Financiële bepalingen / 241
5.14 Emissiehandel / 241
5.15 Ongewone voorvallen / 242
5.16 Handhaving / 243
5.17 Beroep / 243
Hoofdstuk 6 Overige milieuregelgeving / 245
6.1 De Wet geluidhinder / 245
6.1.1 Het bereik van de Wgh / 245
6.1.2 Termen en definities / 246
6.1.3 Zones langs (gemeentelijke en provinciale) wegen / 248
6.1.4 Zones rond industrieterreinen / 249
6.2 De Waterwet / 251
6.3 De Wet bodembescherming / 255
6.3.1 Inleiding / 255
6.3.2 Bodembescherming / 257
6.3.3 Bodemsanering / 258
6.3.4 Stapsgewijze aanpak van bodemonderzoek en bodemsanering van verontreiniging van vóór 1987 / 258
6.3.5 Dwangmaatregelen (bevelen) / 262
6.3.6 Saneringsplicht en bedrijvenregeling / 263
6.3.7 Grootschalige bodemsanering in eigen beheer / 263
6.3.8 De vrije-woonkeusregeling / 264
6.3.9 Kostenverhaal en ongerechtvaardigde verrijking / 264
6.3.10 Het Besluit bodemkwaliteit / 264
6.4 De Wet ammoniak en veehouderij / 268
6.4.1 De ecologische hoofdstructuur (nationaal natuurnetwerk) / 269
6.4.2 De aanwijzing van de zeer kwetsbare gebieden / 270
6.4.3 Gevolgen voor de omgevingsvergunningverlening / 270
6.5 De Wet geurhinder en veehouderij / 272
6.5.1 Termen en definities / 273
6.5.2 Indeling in gebieden en andere variabelen / 274
6.5.3 Het normenstelsel / 275
6.5.4 Dierenverblijven voor dieren met geuremissiefactoren / 275
6.5.5 Dierenverblijven voor dieren zonder geuremissiefactoren / 276
6.5.6 Extra afstandseisen / 276
6.5.7 Afwijkend gemeentelijk beleid / 276
6.5.8 Aanhouden van de vergunningaanvraag / 277
6.5.9 Plattelandswoningen / 277
6.6 De Meststoffenwet / 278
6.6.1 Kwaliteit van meststoffen / 279
6.6.2 Gebruiksnormen / 279
6.6.3 Productiebegrenzing / 280
6.6.4 Mestboekhouding – verantwoording over hoeveelheden en over de wijze van afvoer / 282
6.6.5 Vervallen van melkquota – toename van mest van melkrundvee, verplichte grondaankoop, inperking/afroming van fosfaatrechten / 283
6.6.6 Beroep / 287
6.6.7 Handhaving / 287
6.7 De Interimwet stad-en-milieubenadering / 287
Hoofdstuk 7 De Huisvestingswet 2014 en de Leegstandwet / 291
7.1 De Huisvestingswet 2014 / 291
7.1.1 Aanleiding en doel / 291
7.1.2 De instrumenten van de Hvw / 292
7.1.3 De huisvestingsvergunning / 294
7.1.4 De onttrekkingsvergunning / 296
7.1.5 De splitsingsvergunning / 297
7.1.6 Verlening en intrekking van onttrekkings- en splitsingsvergunningen / 298
7.1.7 Huisvesting van verblijfsgerechtigden / 298
7.1.8 Varia / 299
7.1.9 Handhaving / 299
7.2 De Huisvestingswet 1993 (vervallen bij Hv-wet 2014) / 299
7.2.1 Delegatie van vergunningverlening was mogelijk / 300
7.2.2 Het voordrachtstelsel / 300
7.2.3 Vordering van woonruimte / 300
7.3 De Leegstandwet / 301
7.3.1 Aanleiding en doel / 301
7.3.2 Anonieme dagvaarding / 302
7.3.3 Wet kraken en leegstand / 302
7.3.4 Beperking van huurbescherming / 304
Hoofdstuk 8 De Wet natuurbescherming / 307
8.1 De Habitatrichtlijn / 308
8.2 De Vogelrichtlijn / 309
8.3 Natura 2000 en EHS – Natuurnetwerk Nederland / 310
8.4 De Wet natuurbescherming – algemeen / 311
8.5 Aanwijzing van gebieden, uitvoering, beheerplan / 316
8.6 Gevolgen van de aanwijzing / 317
8.7 Bestaand gebruik / 319
8.8 Soortenbescherming / 320
8.8.1 Bescherming van vogels / 321
8.8.2 Strikt beschermde soorten, anders dan vogels / 322
8.8.3 Andere beschermde soorten / 323
8.8.4 Exploitatie van (al dan niet strikt beschermde) bedreigde soorten / 324
8.8.5 Bestrijding van schade en overlast / 325
8.8.6 Gedragscodes / 327
8.8.7 Varia / 329
8.9 Houtopstanden, hout en houtproducten / 331
8.10 Procedures voor vergunningen, ontheffingen en vrijstellingen Wnb / 332
Hoofdstuk 9 De Wet ruimtelijke ordening en de omgevingsvergunning / 335
9.1 Structuurvisies / 338
9.1.1 Inleiding / 338
9.1.2 Inhoud van structuurvisies / 339
9.2 Het gemeentelijke bestemmingsplan / 340
9.2.1 Inleiding / 340
9.2.2 Het kernartikel: art. 3.1 Wro / 343
9.2.3 De drie onderdelen van een bestemmingsplan / 345
9.2.4 De start van de planprocedure: het voorbereidingsbesluit / 361
9.2.5 De opstelling van het ontwerpbestemmingsplan / 366
9.2.6 Ingebouwde flexibiliteit in het plan, waaronder binnenplanse vergunningen / 368
9.2.7 Andere bepalingen/regels in het plan, waaronder overgangsrecht / 374
9.2.8 Niet-verplichte tussenstap: het concept-ontwerpbestemmingsplan / 381
9.2.9 Verdere procedure van het ontwerpbestemmingsplan en het bestemmingsplan / 381
9.2.10 Buitenplanse vergunningen / 384
9.2.11 De beheersverordening / 393
9.2.12 Sturing/ingrijpen door hogere bestuursorganen / 396
9.2.13 Coördinatieregelingen / 399
9.2.14 Beroep / 400
9.3 Nadat het bestemmingsplan onherroepelijk is geworden / 402
9.4 Schadevergoeding – algemeen en planschade / 403
9.4.1 Algemeen / 403
9.4.2 Planschade / 404
9.5 Vergunningen voor de uitvoering van werken, geen bouwwerken zijnde, en werkzaamheden (aanlegvergunningen) / 420
9.5.1 Inleiding / 420
9.5.2 Procedure / 421
9.5.3 Aanhouden van de aanvraag omgevingsvergunning / 422
9.6 Sloopvergunning / 425
9.6.1 Inleiding / 425
9.6.2 Procedure / 426
9.7 Overgangsrecht van WRO naar Wro – oude en nieuwe plannen / 427
9.8 Grondexploitatie / 427
9.8.1 Inleiding / 427
9.8.2 Grondexploitatie onder de WRO / 428
9.8.3 Grondexploitatie onder de Wro / 430
9.8.4 De anterieure overeenkomst / 431
9.8.5 Het exploitatieplan / 434
9.8.6 De posterieure overeenkomst / 442
9.8.7 Verhaal via de omgevingsvergunning / 442
9.9 De Wet op de Ruimtelijke Ordening (vervallen per 1 juli 2008) / 443
9.9.1 De voorlopers van de structuurvisies / 443
9.9.2 De voorloper van artikel 3.1 Wro / 444
9.9.3 De drie onderdelen van een bestemmingsplan onder de WRO / 445
Hoofdstuk 10 De Woningwet en de omgevingsvergunning voor het bouwen / 447
10.1 Opbouw en structuur van de wet / 448
10.2 Algemene eisen / 448
10.2.1 Zorgplicht / 448
10.2.2 Voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit 2012 / 449
10.3 De aanvraag omgevingsvergunning; wat is een bouwwerk? / 450
10.4 Soorten bouwwerken / 454
10.5 Omgevingsvergunningplicht, uitzonderingen en bijzondere situaties / 454
10.5.1 Voorvraag – geen bouwwerk, mogelijk wel andere vergunning nodig / 454
10.5.2 Geen omgevingsvergunning voor het bouwen vereist, en vaak ook geen vergunning voor een eventuele afwijking van het planologische regime / 455
10.5.3 Overige situaties waarin geen vergunning voor het bouwen is vereist, en ook geen toets aan het bestemmingsplan hoeft plaats te vinden / 456
10.5.4 Bouwwerken waarvoor geen vergunning voor het bouwen is vereist maar die wel moeten worden getoetst aan het bestemmingsplan of andere planologische regeling / 464
10.5.5 Uitzonderingen op het vergunningvrij bouwen / 465
10.6 Vergunningplichtige bouwwerken / 466
10.6.1 Toetsing van de aanvraag aan de eisen van de Wabo / 468
10.6.2 Toetsing aan het Bouwbesluit 2012 / 471
10.6.3 Toetsing aan de bouwverordening / 479
10.6.4 Toetsing aan welstandseisen / 482
10.6.5 Toetsing aan het bestemmingsplan of andere planologische regeling / 484
10.6.6 Toetsing aan de Woningwet / 486
10.6.7 Het wijzigen van de aanvraag, of het bouwen in afwijking van de vergunning / 487
10.7 Toetsing aan de Wet Bibob / 488
10.8 Aanhouden van de aanvraag omgevingsvergunning / 489
10.9 Nog niet van kracht worden van de omgevingsvergunning / 492
10.9.1 Nog niet van kracht worden bij samenloop met vergunning voor het veranderen, verstoren e.d. van een archeologisch monument / 493
10.9.2 Nog niet van kracht worden bij samenloop met Kernenergiewet / 493
10.9.3 Nog niet van kracht worden bij samenloop met Wet bodembescherming
(WBB) / 493
10.10 In behandeling nemen van de aanvraag, verdere procedure / 494
10.11 Tijdelijke omgevingsvergunningen en seizoensgebonden bouwwerken / 495
10.12 Wijzigen of intrekken van de omgevingsvergunning, bouwen in afwijking van de aanvraag / 496
10.13 Regeling in de periode vóór de Wabo / 496
10.14 Hoofdstuk III Ww – Bijzondere bepalingen / 497
10.15 Varia met betrekking tot Hoofdstuk III Ww (oude regelingen) / 499
10.15.1 Aanschrijvingen tot het treffen van voorzieningen / 499
10.15.2 Onbewoonbaarverklaring / 500
10.15.3 Woonvergunning / 500
10.15.4 Verbod om bouwwerken zonder vergunning in stand te laten – geen
‘gedoogrecht’ / 501
10.15.5 Stilleggen van de bouw / 501
10.16 Toegelaten instellingen / 502
10.16.1 Inleiding / 502
10.16.2 Algemene bepalingen (art. 19 – 21f Ww) / 503
10.16.3 De interne organisatie / 505
10.16.4 De relatie met de gemeente / 506
10.16.5 Het werkterrein ‘gebied van de volkshuisvesting’ / 507
10.16.6 Diensten van algemeen economisch belang (DAEB) / 508
10.16.7 Extern toezicht / 510
10.17 Wooncoöperaties / 510
Hoofdstuk 11 Overige wetgeving, gerelateerd aan bouw- en ruimtelijke- ordeningswetgeving / 513
11.1 De Ontgrondingenwet / 513
11.2 De Erfgoedwet, de Monumentenwet 1988, de omgevingsvergunningen voor het veranderen van een rijksmonument en voor opgravingen / 514
11.2.1 Monumenten / 515
11.2.2 Vergunningen voor het veranderen van een monument / 517
11.2.3 Beschermde stads- en dorpsgezichten / 520
11.2.4 Archeologische monumenten / 521
11.2.5 Opgravingen / 522
11.3 De Luchtvaartwet / 524
11.4 De Wet inrichting landelijk gebied / 524
11.4.1 Landinrichting algemeen / 526
11.4.2 Voorzieningen van openbaar nut / 527
11.4.3 De uitvoering van het inrichtingsplan / 527
11.4.4 Herverkaveling / 527
11.4.5 Ruilverkaveling bij overeenkomst / 528
11.4.6 Kosten / 528
11.5 De Wet op de stads- en dorpsvernieuwing (inmiddels ingetrokken) / 529
11.5.1 De leefmilieuverordening (LMV) / 529
11.5.2 Gevolgen van de LMV / 530
11.5.3 Het stadsvernieuwingsplan / 531
11.6 De Crisis- en herstelwet / 531
11.6.1 Vereenvoudigde en verkorte procedures voor aangewezen projecten / 532
11.6.2 Ontwikkelingsgebieden / 535
11.6.3 De bevordering van innovatie / 535
11.6.4 De facilitering van woningbouwprojecten / 536
Hoofdstuk 12 Overige diverse wetgeving / 539
12.1 De Drank- en Horecawet / 539
12.1.1 Vergunningen / 541
12.1.2 Overige bepalingen / 541
12.2 De Natuurschoonwet 1928 / 542
12.3 De Belemmeringenwet Privaatrecht / 543
12.4 De Wegenwet / 545
12.5 De Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken / 548
12.6 De Wet openbaarheid van bestuur / 550
12.6.1 Inleiding / 550
12.6.2 Generieke uitzonderingen / 551
12.6.3 Specifieke uitzonderingen / 551
12.7 De Wet voorkeursrecht gemeenten / 556
12.7.1 Welke grondgebieden kunnen worden aangewezen, en hoelang geldt het voorkeursrecht? / 558
12.7.2 Procedure en kenbaarheid voor de rechthebbenden / 558
12.7.3 Aanbiedingsplicht aan de gemeente / 559
12.7.4 Nietigheid van schijnconstructies – zelfrealisatie / 562
Hoofdstuk 13 De Onteigeningswet / 565
13.1 Beperking van de mogelijkheden tot onteigening / 566
13.2 Voormalige Nutswet / 566
13.3 Andere procedures tot onteigening / 567
13.4 Onteigening op basis van hoofdstuk IV, titel IV Onteigeningswet / 567
13.5 De administratieve procedure / 568
13.5.1 Inspraak voorafgaand aan het raadsbesluit / 568
13.5.2 Belangrijke wijziging per 31 maart 2010 / 569
13.5.3 Zelfrealisatie / 570
13.5.4 Koppeling met de Wet ruimtelijke ordening / 570
13.6 De gerechtelijke procedure / 572
13.6.1 Minnelijke overeenkomst / 572
13.6.2 Dagvaarding te onteigenen partij / 572
13.6.3 Procedure bij de rechtbank / 572
13.6.4 De hoogte van de vergoeding / 573
13.6.5 Gevolgen van termijnoverschrijding / 574
13.7 Wat kan onteigend worden? / 575
13.8 Kosten van de procedure; hoger beroep / 575
13.9 Versnelde procedures / 576

Trefwoordenregister / 577