Schoolpedagogiek

Aan de student 11
Deel 1
Kinderen, jongeren en hun opvoeders, toen en nu 12
1 Kinderen en jongeren en de werelden waarin ze leven 15
1.1 Kinder- en jongerenwerelden 16
1.2 De wereld als voorwaarde om je te vormen 23
1.3 Wie ben ik? 30
1.4 Jeugdland 39
Samenvatting 47
Vragen en opdrachten 49

2 Opvoeding en onderwijs: traditie en actualiteit 53
2.1 Opvoeding als spel van volwassene en kind 54
2.2 Gezinsopvoeding rond 1800: de geboorte van de moderne pedagogiek 55
2.3 Schoolopvoeding begin twintigste eeuw: kind, school en samenleving 62
2.4 De groep als democratische gemeenschap 76
Samenvatting 82
Vragen en opdrachten 84

Deel 2
Onderwijs: de school vroeger en nu 86
3 Schoolland 89
3.1 Het wordt toch niks 91
3.2 Pedagogische principes 92
3.3 De levensvorm van de school 96
3.4 Leren vanuit vanzelfsprekendheden 99
3.5 Geloven in je leerlingen 103
Samenvatting 104
Vragen en opdrachten 105

4 De school vroeger: van hoofdelijk naar klassikaal
onderwijs 107
4.1 Van hoofdelijk naar klassikaal onderwijs 109
4.2 Een nieuwe klassikale school 113
4.3 Schoolstrijd 117
Samenvatting 122
Vragen en opdrachten 124

5 ‘Modern’ klassikaal onderwijs: nieuwe methoden 127
5.1 Modernisering en nieuwe onderwijsmethoden 129
5.2 Opnieuw: een nieuwe school 134
Samenvatting 140

Vragen en opdrachten 141
6 De school van nu: gedifferentieerd onderwijs 143
6.1 Een school in onze tijd: oud en nieuw 145
6.2 Onderwijs en opvoeding tussen 1920 en nu 146
6.3 Gedifferentieerd onderwijs: individuele prestaties en met en voor elkaar verantwoordelijk zijn 155
Samenvatting 156
Vragen en opdrachten 157

Deel 3
De pedagogische opdracht: leren, ontwikkeling en vorming 158
7 Leren 161
7.1 Verschillende visies op leren 163
7.2 Een pedagogisch-constructivistische visie op leren 167
7.3 Intermezzo: leren, ontwikkeling en vorming 180
7.4 De klas als gemeenschap van onderzoekers 183
7.5 Volgen en beoordelen van leren 185
Samenvatting 191
Vragen en opdrachten 193

8 Leerinhouden 195
8.1 Leerinhouden: verschillende benaderingen 197
8.2 Leerinhouden: een historische excursie 198
8.3 Leerinhouden en curriculum 207
8.4 Een casus: het schoolvak geschiedenis 215
Samenvatting 220
Vragen en opdrachten 221

9 Onderwijsarrangementen 223
9.1 Omgevingsonderwijs in Schenkel 225
9.2 Een onderwijsarrangement gericht op het gebruik van gereedschappen 226
9.3 Een onderwijsarrangement in de onderbouw van de basisschool 228
9.4 Onderwijsarrangementen in de bovenbouw van de basisschool en in
het voortgezet onderwijs 233
9.5 Leren voor het leven 242
Samenvatting 243
Vragen en opdrachten 245

10 De pedagogische opdracht van de school 247
10.1 Charlie en de freinettechnieken 248
10.2 Wat is opvoeding? 254
10.3 De klassenraad als moreel kompas 259
Samenvatting 270
Vragen en opdrachten 272

Deel 4
School en maatschappij 274
11 De school: tussen gezin en maatschappij 277
11.1 Een beslissend jaar 279
11.2 Meritocratie 281
11.3 De school als spiegel van de samenleving 287
11.4 De school als schakel tussen gezin en maatschappij 293
Samenvatting 300
Vragen en opdrachten 302
12 De school en burgerschapsonderwijs 305
12.1 Burgerschap: een ‘modern’ begrip? 306
12.2 De school en burgerschap 314
Samenvatting 320
Vragen en opdrachten 322

Deel 5
Epiloog 324
13 Pedagogische theorie, pedagogische praktijk 327
13.1 Het beroep van leraar 329
13.2 Stil weten, tact, vertrouwen 330
13.3 Van ervaringen leren 332
13.4 Onderzoek via reflection in en reflection on action 334
Samenvatting 338
Vragen en opdrachten 339

Geraadpleegde literatuur 340
Illustratieverantwoording 353
Register 354
Over de auteurs 359