Uit de schaduw van het zorgsysteem

'Uit de schaduw van het zorgsysteem-hoe Buurtzorg Nederland zorg organiseert' is uitgegeven in de innovatiereeks bij Boom/Lemma. Het onderzoek dat er aan ten grondslag ligt, is als onderdeel van een breder promotieonderzoek in het kader van het Transitieprogramma Langdurige Zorg, in 2008 en 2009, uitgevoerd. Het boek telt 179 pagina's, die zijn verdeeld over 8 hoofdstukken, aangevuld met een bijlage met een samenvatting van de organisatieprincipes van Buurtzorg. De samenvatting is goed en kernachtig. Maar om de organisatieprincipes te doorgronden vanuit de context van sociale innovatie, is het aan te bevelen alle hoofdstukken aandachtig te lezen. Het aantal to the point zinsneden van hoe op een andere en vernieuwende manier de thuiszorg te organiseren, blijven zich door het hele boek voordoen. Zijn er geen kanttekeningen te plaatsen? Jazeker. De gepassioneerde vorm waarmee organisatieprincipes zijn onderzocht zorgt voor een overheersend eenzijdig perspectief, waardoor het één pleidooi vóór Buurtzorg is. Het boek lezende, op zoek naar de kritische noot, land je in hoofdstuk 7 aan bij 'reflectie'. Verwacht ook hier geen kritisch opbouwende noten richting Buurtzorg. Het is min of meer een beschouwing geworden van de gekozen theorie van organisatieprincipes met een vertaalslag naar de reguliere thuiszorg. Naast de 'theorie' is er de 'inleiding 'en hoofdstuk 2 gaat over 'Buurtzorg in het kort'. Hierin staat onder andere beschreven hoe een team start. Door zoveel mogelijk zelf aan de slag te gaan krijgen ze beetje bij beetje vorm. De een is succesvoller dan de ander. In hoofdstuk 3 'De inhoud van de zorg als vertrekpunt voor organiseren' staan de vier zorginhoudelijke gedragsregels van Buurtzorg centraal. Om precies te zijn gaat het om: contextgericht werken, het relatiegericht werken, de behoefte en beleving van de cliënt als uitgangspunt en streven naar zelfredzaamheid en zorgonafhankelijkheid. Aan de orde komt ook hoe voornamelijk de zorginhoud de zorgorganisatie (aan)stuurt. De klant in zijn omgeving staat voorop. Hoofdstuk 4 gaat vervolgens over 'zelf organiseren van de zorg'. Hoe het primaire en secundaire proces met elkaar worden verbonden, maar ook over zelfbeschikking, het werken binnen kaders en de onderlinge solidariteit komen aan de orde. 'Ondersteunen in plaats van managen' is hoofdstuk 5 met daarin veel aandacht voor de rol van de coach, het zelf organiseren in de teams en de persoonlijke vaardigheden die dat met zich meebrengt. Daarnaast wordt ingegaan op de ondersteuning die het internet biedt om de uitvoerende teams aan elkaar en samen met het ondersteunend hoofdbureau te verbinden. Hoofdstuk 6 'Organiseren als continu proces' beschrijft onder andere het zelf begroten, besluitvorming op basis van de dialoog, het maken van plannen als middel en niet als doel en zo weinig mogelijk staf. Kortom; de juiste balans tussen een top-down en bottom-up organiseren. Of Buurtzorg nog kan groeien, komt in hoofdstuk 8 aan de orde. Verwacht hier geen diepteanalyse op basis van organisatiegroeistrategieën. Het raakt het hooguit even.