Nee, dan Vikram Pandit van de Amerikaanse bank Citigroup. Hij kondigde aan 1 dollar te gaan verdienen totdat de bank weer winst maakt: ‘Ik realiseer me dat we in nieuwe tijden leven en ik zal ervoor zorgen dat Citigroup dat ook begrijpt.’ Ook Rick Wagoner van General Motors en Alan Mullaly van Ford gaan een jaar lang werken voor 1 dollar. Ze kunnen het zich blijkbaar veroorloven.
Salarisverlaging en het schrappen van bonussen zijn in. De nieuwe NS-baas Meerstadt leverde al 10 procent salaris in. Net als het kabinet, dat de ministersalarissen bevroor op € 130.000. Balkenende gaat dus voorlopig zijn eigen norm niet halen. Dat jaagt hopelijk die ruim 2000 ambtenaren die in 2007 meer verdienden dan een ministersalaris het schaamrood op de kaken. Ook Floortje Dessing van Llink laat haar salaris zakken van € 190.000 tot ruim onder de Balkenende-norm. Zelfs in de voetbalwereld ziet men de tekenen des tijds. KNVB-directeur Henk Kesler: ‘Druk op de hoogte van de salarissen zou niet verkeerd zijn. Zoals de bankiers exorbitant verdienden, zo kan het bij voetballer ook wel wat minder.’
Het mooie is dat je tegenwoordig eer kunt behalen met het inleveren van geld. Want het is natuurlijk niet verkeerd om op die manier de voorpagina’s van de kranten te halen. Die publiekelijk afgekondigde gebaren van matiging en versobering compenseren ten dele de imagoschade die banken en bedrijven in de afgelopen periode hebben geleden. Het is de positieve eer van de aristocraat, die neerkijkt op een puur materiële beloning, tegenover de banale eerzucht van ‘nouveaux riches’: strebers die een hogere status zoeken via een steeds hoger inkomen, die ‘hun eigenwaarde verwarren met nettowaarde’, zoals managementgoeroe Manfred Kets de Vries zegt.
Ineens gelden hoge bonussen en megasalarissen als eerloos. Degenen die nog snel een graantje willen meepikken, zoals ex-ABN Amrobaas Schmittmann met zijn vertrekpremie van € 8 miljoen, of de 500 gelukkige ontvangers van ‘retentiebonussen’ bij dezelfde bank, worden aan de maatschappelijke schandpaal genageld. Argumenten als die van Kees Storm (ex-Aegon) dat je geen toptalent kunt aantrekken of dat het talent wegloopt als je matig betaalt, worden steeds schriller en ongeloofwaardiger. Het wachten is nu nog op beloningsbureaus zoals Hay Group en CapGemini om deze trend te gaan volgen en omlaag in plaats van omhoog te adviseren. Geen geld, veel eer: laat dat het motto zijn van een nieuwe sociale economie.
Over Dick Pels
Socioloog en filosoof Dick Pels is essayist voor onder andere NRC Handelsblad, de Volkskrant, De Groene Amsterdammer en Hollands Diep. Hij is (hoofd)docent maatschappijtheorie en sociale filosofie aan de universiteiten van Amsterdam en Groningen. Daarnaast is hij een van de oprichters van de progressieve denktank Waterland.
